الف: نداشتن گلخانه مناسب و تجهیزات ویژه آن جهت پرورش گل و گیاه
ب: عدم آشنایی با نحوه زندگی آفات و شیوع بیماریها
حال هر یک از موارد فوق را بطور خلاصه توضیح داده و سپس راه حل های پیشنهادی جهت کاهش مصرف سموم را ارائه خواهیم داد:
در این گلخانه ها اصول اولیه گلخانه سازی رعایت نشده است و به همین دلیل مشکلات فراوانی در روند تولید دارند گلخانه داران نیز اکثرا به صورت تجربی کار میکنند و اصولا اعتقادی به توصیه های کارشناسان سازمان جهادکشاورزی ندارند، البته بعضی از گلخانه داران با راهنمائی کارشناسان این اصول را تاحد زیادی رعایت نموده اند به خصوص در سالهای اخیر.
همانطور که بیان شد اکثر گلخانه داران به صورت تجربی کار می کنند و در میان آنها تعداد کمی وجود دارند که برای تولیدات خود با دانش روز همراه باشند، عدم این آشنایی باعث بوجود آمدن انواع بیماریهای قارچی و همچنین حمله آفات مختلف شده است،
متاسفانه حتی شکل ظاهری آن را هم در بیشتر مواقع نمی شناسند بنابراین طبیعی است که اکثر مواقع گلخانه داران پس از خسارت دیدن اقدام به مبارزه میکنند که ناگفته پیداست که چقدر موفق خواهند بود.
بهترین و موثرترین راه کاهش مصرف سم به جریان انداختن هوای اطراف گیاه همراه با کنترل دقیق دما درشب و روز(به تفکیک است )متاسفانه ملاحظه میگردد گاه بخصوص درفصول گرم (بهار-تابستان) که شیوع بیماری ها بیشتر است درب گلخانه ها بازمانده و همچنین به جای استفاده از وسایل خنک کننده، مثل سیستم فن اندپد (پنکه و پوشال) و بکار انداختن تهویه ها این کار (بازگذاشتن درب گلخانه ها) باعث شیوع آفات مختلف شده است براساس تحقیقات انجام شده در کشور چنانچه در زمستان و تابستان کل هوای گلخانه را در زمان مشخص (باتوجه به حجم هوای گلخانه) جابه جا کنیم و دمای مناسب را در اختیار گیاه قرار دهیم مصرف سم برای انواع کنه، شته، ترپیس، مگس گلخانه و بیماریهای قارچی تا حدود یک پنجم کاهش پیدا می کند.
در تابستان و زمستان دو وضعیت مختلف داریم: در تابستان به علت گرما اطراف گلخانه را بازمی کنند تا جریان آرامی بوجود آید و گرمای جمع شده زیر پلاستیک گلخانه را با خود جابه جا کند، بنابراین هوای گرم و خشک وارد گلخانه می شود و جای هوای گرم و مرطوب گلخانه را می گیرد. این امر باعث ورود انواع شته ها، تریس ها، مگس گلخانه های و سایر آفات نیز می شود.
در این فصل می بایست ازسیستم خنک کننده فن و پد استفاده کنند، این (Pad) لایه مرطوب سیستم ارزان قیمت نه تنها هوای مرطوب و خنک را وارد گلخانه می کند بلکه مانع از ورود هر نوع حشره و آفت نیزمی شود. در زمستان وضعیت به مراتب نامناسب تر است چرا که به علت سرما گلخانه کاملا بسته است و هیچ گونه جریان هوایی در داخل گلخانه وجود ندارد، بنابراین) باتوجه به سیستم های فعلی گرم کننده بخصوص در گلخانه های سنتی) هوای گرم در بالای گلخانه جمع می شود و هوای سرد در پایین گلخانه در حقیقت رطوبت نسبی هوای گرم نسبت به هوای سرد پایین گلخانه کمتر است،
از طرف دیگر ارتفاع گلخانه ها بین ۲ متر می باشد. بنابراین با توجه ۱/۸ الی ۵ به شیب حرارتی و هوای بالای انتهایی گرم و نیمه مرطوب است، همچنین شیب حرارتی نسبت به مرکز و اطراف گلخانه نیز وجود دارد، با توجه به کلیه موارد فوق مشاهده می شود که درزمستان برگهای انتهایی گلدانها حالت کن هزایی پیدا می کنند و رشد کنه روی آنها به سرعت صورت می گیرد و بنابراین گلخانه داران مجبورند به طور مرتب هر ۱۵ تا ۲۰ روز یکبار با سموم گران قیمت سمپاشی کنند،
از طرف دیگر برگهای پایین گیاه و اطراف گلدان دارای هوای مرطوب هستند و باعث رشد قارچهای مختلف(از قبیل فوزاریوم و …) می شود که باز هم گلخانه داران مجبورند با قار چکش های مختلف (از قبیل بنومیل و…) با شیوع بیماریهای قارچی مبارزه کنند. بنابراین هر ۱۵ روز یکبار برنامه سمپاشی جهت از بین بردن بیماریهای قارچی دارند، همچنین در زمستان به علت سکون هوای داخل گلخانه روی جدار داخل پوششی گلخانه بخار آب به صورت قطرات آب در میآید و این قطرات روی گیاه می چکد،
این وضعیت نیز باعث بروز بیماری در گیاه می شود اول آنکه مکدر شدن پوشش گلخانه (با بخار آب) باعث کاهش عبور نور از آن شده و در نتیجه گلخانه در زمستان دچار کمبود نور و در نهایت ضعیف شدن گیاه می شود، این ضعف گیاه باعث حساسیت بیشتر آن به آفات و بیماری ها میشود و در نتیجه مصرف سموم را بالا میبرد.
دوم: آنکه کیفیت گیاه پایین می آید، در شرایط نورکم، امکان بروز بیماریهای قارچی نیز بیشتر می شود.
باتوضیحات کلی فوق مشاهده می کنیم که چنانچه چرخش هوا را در زمستان و تابستان داشته باشیم، نه تنها مشکلات فو ق الذکر را نخواهیم داشت بلکه محسنات زیر را نیز خواهیم داشت:
اختلاف دما در شب و روز از نکات اصلی و اساسی کنترل دما در گلخانه ها می باشد.گیاهان می بایست در شب دارای دمای کمتری نسبت به روز باشند. کاهش دما در شب باعث می شود شدت تنفس سلولی در گیاه کاهش پیدا می کند و در نتیجه مصرف هیدروکربن ها نیز کاهش پیدا می کنند ، این قند اضافی در روز بعد صرف تولیدات گیاهی می شوند و از اینجا افزایش رشد را باعث می شود.
مورد سوم و چهارم به علت وجود شیب غلظتی Co2 در اطراف برگ و در نتیجه افزایش رشد بیشتر کمی و کیفی می باشد، توضیح اینکه گاز Co2 بر اثر انتشارات وارد روزنه های برگ گیاهان می شود، در گلخانه به علت بسته بودن محیط پس از چند دقیقه غلظت Co2 اطراف برگ کمتر از فضای بالای گیاه می شود. یعنی غلظت از ۳۴۰ ppM به ۲۰۰ ppM می رسد و در غلظت اخیر سرعت تثبیت Co2 بسیار ناچیز است.
با جابجایی هوا غلظت Co2 هوای اطراف برگ تغییر خواهد کرد، لیکن غلظت Co2 به حد طبیعی نخواهد رسید و ناگزیر به استفاده از تزریق مصنوعی این گاز در داخل گلخانه می باشیم. آزمایشات انجام شده در کشور های صنعتی نشان داده است که افزایش Co2 تا حد ۱۵۰۰ ppM می تواند تولیدات گیاهی را ۴۰ تا ۵۰ درصد افزایش دهد.
بحث بیشتر در این مقوله را به فرصت احتمالی بعدی موکول می کنیم.
برای چرخش هوا به طور خلاصه می بایست اقدامات زیر را انجام داد:
پیشگیری دومین راه حل پیشنهادی برای کاهش مصرف سم می باشد، این اصل یکی از نکات مهم و اساسی می باشدکه با توجه به مدیریت گلخانه دار، مصرف سم می تواند به نحو چشمگیری به صورت بسیار خلاصه توضیح داده می شود:
حفظ تعادل گیاه یکی از راه حلهای پیشنهادی است، تعادل در نور، دما، رطوبت، Co2 و عناصر کم مصرف می تواند تعادل گیاه را حفظ کند. به طور مثال در زمستان در شرایطی که هوا ابری و نور کافی در گلخانه وجود ندارد و از طرفی Co2 محیط داخل گلخانه به علت مسدود بودن، محدود و دارای غلظت کمی می باشد در نتیجه گیاهان رشد کمتری می کنند،
در این شرایط اغلب گلخانه داران تصور می کنند با دادن کود شیمیایی می توانند این کمبود را جبران نمایند، با این تصور اقدام به کوددهی می کنند و تعادل داخل گیاه را بر هم می زنند و بافت گیاه را ظریفتر و ضعیف تر کرده باعث افزایش حساسیت گیاه به انواع آفات و بیماریها می شوند و در نتیجه مصرف سموم بالا می رود از مطالب فوق مبنی بر عدم تعادل گیاه استفاده کرده و در مورد زراعت و باغبانی نیز توضیح مختصری می دهیم.
هنگامی که گیاه یا زراعتی در منطقه مطلوب کشت می شود یکی از شرایط رطوبتی، دمایی، طول و عرض جغرافیایی، ارتفاع و نور تعادل آن برهم زده و در نتیجه حساسیت آن گیاه نسبت به آفت یا بیماری زیاد می شود و از طرفی پتانسیل آن آفت یا بیماری زا سبب می شود و در نتیجه پتانسیل بالقوه آفت زایی و بیماریزایی منطقه ای سیاست درستی بوده است لیکن در عمل اجرا نشده است .
منبع: ماهنامه داخلی سازمان جهاد کشاورزی استان گلستان-شماره صد و یازده
2 دیدگاه
سلام .
من دو گل کاغذی و یک شفلر بزرگ تو آپارتمانم دارم که هر سه آفت زده بودند . گل کاغذی شته زده بود و برگهای شفلر قارچ زده شده بود .
تو آپارتمان با وجود بچه کوچک نباید سمپاشی شود .
از مخلوط یک لیتر جوشانده تنباکو با یک قاشق شامپو زرد و یک قاشق روغن مایع استفاده کردم . موثر بود .
سم پاشی در محل نگهداری گیاهان در آپارتمان خیلی خطرناک است و بوی سم تا روزها باقی می ماند .
با سلام وعرض ادب خدمت مدیریت محترم همشهری وهمولایتی گرامی
بسیار عالی وکار امد بود مطالب و ارزوی صحت وسلامتی وپیشرفت روز افزون برای آن مجموعه دارم علیزاده گرماب